Oppotten, uitgeven, kop in het zand of juist superverantwoordelijk?

4 herkenbare types

‘Voor je tweede levensjaar neem je als kind al gevoelens over van je ouders: was geld iets spannends? Werd erover geruzied? Of juist gespaard voor mooie dingen? Je ontwikkelt een soort blauwdruk. Niet door wat er werd gezegd, want praten en rekenen kon je toen nog niet. Maar wel door wat je voelde.’

Spaarders en spenders

Volgens van Onna vallen mensen grofweg onder twee stromingen: spaarders en spenders. ‘Bij beide zie je vaak een vorm van ‘te’: te voorzichtig of te impulsief. De een wil alles vasthouden, de ander raakt het geld net zo snel weer kwijt. Onder die stromingen vallen weer allerlei subtypes. Denk aan de ‘rekenmaster’ of ‘boekhouder’: iemand die alles netjes bijhoudt. Of de ‘geldchaoot’, die ik zelf ‘struisvogel’ noem: iemand die liever niet nadenkt over geld en zich vooral laat leiden door gevoel.’

Of je het nou een geldtype, een geldscript of je money story noemt, het gaat altijd over hetzelfde, zegt Van Onna. ‘Hoe ben je ‘gewired’ als het om geld gaat? Dat bepaalt voor een groot deel je gedrag. En nee, je bent meestal niet maar 1 type. Iedereen heeft wel iets van alle types in zich.’

Alles is goed, als je maar snapt waarom

Juist daarom is het handig om ook te kijken waar je allergie zit. ‘Als jij je bijvoorbeeld ergert aan iemand die zijn geld erdoorheen jaagt, zegt dat vaak iets over jouw eigen overtuigingen. Misschien zou jij stiekem ook wel wat losser willen zijn.’

Volgens Van Onna maakt het uiteindelijk niet uit welk type je bent. ‘Er is geen goed of fout. Wat telt is dat je ontdekt: wat zit erachter? Waarom doe ik wat ik doe? En kan het ook anders?’

Hulpmiddel voor ouder en kind

Een geldtypetest kan daarbij een luchtige en leuke eerste stap zijn. Niet als wetenschappelijke waarheid, maar als gespreksstarter. ‘Of je nu de Nibud-test doet of mijn eigen typetest: het geeft inzicht,’ zegt Van Onna. ‘Als je het samen met je puber doet, leer je elkaar ook beter begrijpen.'

Hoewel de geldtypetest van het Nibud is gericht op jongeren, geldt het idee van geldtypes net zo goed voor volwassenen. Sterker nog: de meeste mensen nemen hun geldgedrag ongemerkt mee naar volwassenheid. ‘Je houdt je blauwdruk, totdat je ergens in je leven merkt dat het niet meer werkt,’ zegt Van Onna. ‘Veel mensen blijven hun hele leven wegrennen van schaarste, door bijvoorbeeld keihard te werken en steeds meer te willen verdienen, terwijl het onderliggende gevoel van tekort nooit verdwijnt.’

Zelf noemt Van Onna zich een ‘hersteld romanticus en struisvogel’: iemand die vroeger de blauwe enveloppen in een hoek gooide, maar inmiddels een gezonde relatie met geld heeft opgebouwd. ‘Je geldtype zit diep, maar dat betekent niet dat je er niets aan kunt doen. Zodra je snapt wat je doet, en waarom, kun je het ook veranderen.’