Zakgeld is na twee dagen op. Hoe ga ik om met mijn big spender?

Heb je een spaarder of een spender?

Om je meteen gerust te stellen: je bent niet de enige. Ieder gezin kent spenders én spaarders. Het is heel normaal gedrag voor je puber om geld uit te (willen) geven. Of je kind zich als spaarder of spender ontwikkelt, wordt al bepaald in de eerste jaren na de geboorte. Het is een zogenoemde ‘blauwdruk’ die al ontstaat als je kind een baby of peuter is.

‘Kinderen ontwikkelen al op jonge leeftijd een relatie met geld. Ze weten nog niet wat geld is, maar hebben er wel een emotie bij,’ legt geldpsycholoog Hanneke van Onna uit. ‘Als ouders bijvoorbeeld ruzie hebben over geld, of financiële stress, dan voelen kinderen dat. En dit bepaalt hoe zij er later mee omgaan.’

Pas na 40 jaar over geld praten

Zelf komt Hanneke uit een gezin waarin geld geen onderwerp van gesprek was. Haar vader had een arbeidersachtergrond en haar moeder was ondernemer. ‘Ze gingen allebei anders om met geld. Die disbalans sneed als een mes door de kamer.

Nu geeft Hanneke van Onna coaching, cursussen en therapie om het taboe op geld te doorbreken en volwassenen te helpen een leven zonder financiële stress te leiden.

Karakter ook van invloed op geldgedrag

Hoe kinderen omgaan met geld, heeft volgens haar niet alleen te maken met wat ze meekrijgen als ze jong zijn, maar ook met karakter. ‘Als jij als jong meisje je moeder met een bezorgd gezicht haar geld ziet tellen, kan je later op je geld gaan zitten. Dan word je een spaarder. Maar je kan ook denken: ik ga het helemaal anders doen, ik ga het uitgeven. Dat zie je vaak bij kinderen die wat temperamentvoller zijn. Beide vormen van gedrag komen voort uit de loyaliteit naar je ouders.’

Meer geldtypes dan spaarder en spender

Het gebeurt niet vaak dat een spender later een spaarder wordt, of andersom. Het geldgedrag zit dus behoorlijk ingebakken. En dat is helemaal niet erg, zolang het geen problemen oplevert. Toch zijn er genoeg manieren om jouw big spender op een leuke manier de waarde van geld te laten inzien.Je kunt bijvoorbeeld samen een geldtypetest doen. Want naast de ‘spaarder’ en de ‘spender’ bestaan er nog veel meer (sub)types. Zoals de ‘boekhouder’ (alert en verstandig, neemt geen risico’s), de ‘romanticus’ (geeft het liefst geld uit aan ervaringen) of de ‘diva’ (geld moet rollen).

Doe de test

Behoeften en emotie

Heeft je puber weer eens iets groots gekocht? Of is het zakgeld alweer zo snel op? Een mooi moment om de achterliggende behoefte van dit uitgeefgedrag te bespreken. ‘Waarom wilde je dit zo graag hebben? Hoe voelt het om dit te kopen? Als je het niet zou hebben, wat voelde je dan? Met dit soort vragen kun je de oorsprong van het spenden achterhalen,’ zegt Hanneke van Onna.

Bewust worden waarom je wil kopen

‘Het gaat er niet om dat pubers hun gedrag meteen aanpassen, maar dat ze zich bewust worden van de onderliggende emoties. Daarna kun je zeggen: oké, als je dat echt graag wilt hebben, laten we dan samen een plan maken. Zet elke maand een paar euro opzij en reken uit hoelang het duurt voordat je puber genoeg heeft. En vier de aankoop vervolgens ook. Je kunt daar echt even een moment van maken.’

Laat de waarde van geld zien

Tegenwoordig is er nauwelijks nog contant geld in omloop. Hierdoor krijgen kinderen de waarde van geld veel minder mee. Toch adviseert Hanneke van Onna contant geld in huis te halen. ‘Ga samen met je kind pinnen. Bekijk de bankbiljetten: wat staat erop? Hoe is het gemaakt? Wat vind je er mooi aan? Hou het vast, knuffel er even mee. Geld heeft waarde en dat mag een kind zien.’

Heeft je tiener zelf contant geld, ga dan kijken of je het ergens kan storten. ‘Ik heb dat laatst met mijn dochter gedaan,’ vertelt Hanneke van Onna. ‘We zijn drie dagen bezig geweest, maar uiteindelijk vonden we een automaat. Die zoektocht was een mooie gezamenlijke ervaring.’