Krap bij kas. Wat zeg ik (niet) tegen mijn kind?

Je uitgavenpatroon verandert. Omdat je bent gestopt met werken, een schuld moet terugbetalen, gaat scheiden of omdat de vakantie toch wat duurder uitvalt dan verwacht. Vertel je dit aan je kinderen, of niet? En hoe kun je dat dan het beste verwoorden?

Geld roept emoties op

Schaamte, schuldgevoel, ongemak: in onze maatschappij is geld gekoppeld aan emoties. Als je er te veel van hebt, vinden mensen daar wat van, maar als je te weinig hebt ook. Niet voor niets is Dagobert Duck nog steeds het toonbeeld van iemand die rijk maar gierig is, en ook de hele tijd chagrijnig. En Donald Duck kan geen baan houden, geeft alles uit en komt daardoor steeds in de problemen. In dit artikel lees je meer over onze omgang met geld en waar dat vandaan komt.

Kinderen nemen onze relatie met geld, en het ongemak daarover, al op jonge leeftijd over. ‘Geld kan een enorme last op hun schouders zijn,’ zegt geldpsycholoog Hanneke van Onna. ‘Het is niet alleen een betaalmiddel. Geld is ook energie, macht, een manier om oorlogen te laten ontstaan. Dat voelen kinderen allemaal. QUOTE We leren al jong dat we over geld niet moeten praten. Terwijl het zoveel problemen zou voorkomen als we dat wèl doen.’

Als je uitgavenpatroon verandert, kan dit juist een mooi moment zijn om met je kind over geld te praten. Deze tips maken dat misschien wat makkelijker:

Tip 1: hou het bij de feiten

Van je kind verwacht je een bepaalde open- en eerlijkheid. Dus dan mag je dat zelf ook laten zien. Toch hoef je het niet te zwaar te maken. ‘Het liefst haal je het waardeoordeel van geld af en praat je zo neutraal mogelijk over de situatie,’ zegt auteur en spreker Femke Hogema, die zes boeken schreef over geld, waaronder het kinderboek De reis naar rijkdom.

‘Benoem het zoals het is: “We kunnen dit jaar niet naar het buitenland op vakantie.” Of: “Ik verdien minder omdat ik een andere baan heb.” Dat zijn feiten. Vervolgens kun je creatief nadenken over wat er wél mogelijk is. Waar kunnen we naartoe deze zomer? Welke leuke dingen kosten geen of weinig geld? Betrek je kind bij dat proces.’

Tip 2: Let op je taalgebruik

Daar hebben we geen geld voor.’ Het lijkt een onschuldige reactie op de vraag van je kind om nieuwe schoenen of een zakje snoep te kopen, maar volgens geldpsycholoog Hanneke van Onna kun je het beter anders verwoorden. ‘Zeg liever: “Ik snap dat jij dat wilt, maar ik heb het er nu niet voor over. Dat geld gaat naar de huur.” Dat is eerlijker, want natuurlijk heb je wel geld, maar is het een kwestie van het op de juiste manier besteden. Als een kind telkens hoort dat er geen geld is, ervaart hij een tekort en gaat hij misschien overcompenseren als loyaliteit naar jou.’

Tip 3: Maak samen een plan

Een dagje naar de Efteling zit er nu niet in. Maar hoe zou het wel kunnen? ‘Maak een potje waar je elke week twee euro in doet,’ zegt Femke Hogema. ‘Zo leert je kind dat je niet alles meteen kunt krijgen, maar door slim te budgetteren en te sparen wel ergens naar uit kunt kijken. Vervolgens kun je nog een stapje verder gaan: is er een mogelijkheid dat je tiener elke week een euro erbij stopt? Bijvoorbeeld met klusjes voor de buren. Zo dragen jullie samen bij aan het pretparkpotje.’

Tip 4: Praat over schuld- en verantwoordelijkheidsgevoel

Als je samen een plan maakt, betekent dit niet dat je kind medeverantwoordelijk is voor de uitgaven van het gezin. Bijdragen aan een potje gebeurt vrijwillig, het moet geen verplichting worden. ‘Maak duidelijk dat je kind nergens verantwoordelijk voor is en geen schuld draagt,’ zegt Femke Hogema. ‘Samen sparen is een leuke manier om je kind te leren budgetteren en prioriteiten stellen. En om te laten zien dat je elke euro maar één keer uit kan geven. Maar als het niet lukt, is dat helemaal niet erg.’