Voor de helft van de prijs? Zo voorkom je fraude bij online shoppen

Online shoppen brengt veel mogelijkheden en gemak. Maar helaas is er ook een keerzijde. Ruim 6 procent van de jongeren tussen 15 en 18 jaar wordt online opgelicht. Zij bestellen en betalen kleding, schoenen, accessoires of elektronica en ontvangen nooit iets, of krijgen een nepproduct thuisgestuurd. Het werkelijke aantal slachtoffers ligt waarschijnlijk hoger, want lang niet iedereen doet aangifte bij de politie.

Nep webshops

‘Oplichters gaan steeds slimmer te werk,’ zegt Kathelijne Swaak, fraude-expert bij ABN Amro. ‘Op sociale media worden berichten van nep-wepshops zoveel mogelijk gepusht in de tijdlijnen van jongeren. Advertenties zien er vaak professioneel en echt uit, alsof ze van bekende merken zijn. Tieners willen snel handelen om een bepaalde deal te pakken en trappen makkelijk in zo’n fuik. Vaak ontvangen ze niets, of alleen een lege doos.’

In de veilige betaalomgeving van Marktplaats of Vinted

Veel ouders denken bij online oplichting aan platforms zoals Marktplaats en Vinted, maar volgens Swaak gaat het daar juist vaak goed. Tenminste, zolang de betaling via de app verloopt. ‘Het echte risico ontstaat zodra jongeren buiten het platform om betalen of contact hebben met de verkoper. Fraudeurs proberen hen dan ook altijd weg te lokken van de veilige betaalomgeving.’

Dropshipping is vaak misleidend

Ook misleidend is het zogenoemde ‘dropshipping’. Verkopers plaatsen dan bestellingen door naar een groothandel, vaak een Chinese webshop. Je ontvangt het product wel, maar het ziet er vaak anders uit dan op de foto: kleding blijkt nep, materialen zijn van slechte kwaliteit en de afwerking laat te wensen over.

Dropshippen is niet verboden

Hoewel dropshipping niet verboden is, kan het een frustrerende ervaring zijn. De klantenservice is vaak onbereikbaar en retourneren is een dure grap. Zeker naar China kunnen de verzendkosten flink oplopen, waardoor veel kopers uiteindelijk hun verlies nemen.

3 tips om oplichting te voorkomen

Hoe zorg je dat je (kind) geen slachtoffer wordt van online aankoopfraude? Praat er met je tiener over. ‘Leg uit welke gevaren en risico’s er online zijn,’ zegt Kathelijne Swaak. ‘Een belangrijke stelregel: als iets te mooi is om waar te zijn, dan is het vaak ook zo.’ Tieners zijn niet altijd even vatbaar voor zo’n gesprek. Maar het hoeft niet op een belerende toon of aan de keukentafel. ‘Het ideale moment is als je kind begint met online bankieren,’ zegt Kathelijne Swaak. ‘Ga de eerste keer gezellig samen online shoppen en laat dan zien waar je op moet letten.’

De derde tip: ‘Verdiep je in de platformen die er zijn. En kijk hoe ze werken. Hoe verloopt het contact? En kan je kind veilig betalen? Zolang de communicatie en betaling binnen een betrouwbare app zoals Marktplaats of Vinted blijft, is de kans op fraude klein. Het probleem ontstaat zodra het gesprek wordt verplaatst naar WhatsApp of een andere chatdienst.’ Oplichters sturen dan zoiets als: "Zullen we even appen? Dat is makkelijker." ‘Spreek met je tiener af om nooit in te gaan op zulke verzoeken en betaalverzoeken buiten de webshopapp te negeren,’ zegt Kathelijne Swaak.

Zo herken je nep webshops

Bij nep webshops werkt fraude juist anders: daar vindt de oplichting vaak direct binnen het platform plaats. Elke keer als je tiener op de bestelknop wil drukken, is het goed om deze 3 dingen te checken:

1. Check de URL

Twijfel je? Op de website van Veilig Internet en bij de Politie kun je checken of een verkoper veilig en betrouwbaar is.

2. Check retourbeleid en contactgegevens

Kathelijne Swaak: ‘Is het makkelijk om bestellingen terug te sturen? En moet je daar zelf voor betalen? Als je daar geen informatie over kunt vinden, is dat vaak al een slecht teken. Hetzelfde geldt voor contactgegevens. Staat er geen fysiek adres, mailadres of telefoonnummer op de website? Dan niks kopen.’

3. Lees zoveel mogelijk reviews

Op Trustpilot en andere beoordelingssites zie je wat kopers van een webshop vinden. ‘Kijk niet alleen naar nieuwe recensies, maar ook naar oudere,’ adviseert Kathelijne Swaak. ‘Oplichters gebruiken soms nepbeoordelingen om betrouwbaar te lijken.’ Let op details: is de review ouder dan de webshop zelf? Of kloppen de recensies niet met de aangeboden producten? Dat zijn rode vlaggen.

Mijn dochter (16) heeft twee keer iets besteld op een nepsite: geld kwijt. Nu controleert ze altijd het webadres en kijkt ze naar reviews. Dus ik heb het idee dat ze er veel van heeft geleerd.

Nathalie (ouder)

Wat als je tiener toch is opgelicht?

Is het toch misgegaan? Dan kunnen jullie dit doen:

Doe aangifte

Veel fraudegevallen gaan om kleine bedragen, waardoor slachtoffers het erbij laten. ‘Maar als niemand aangifte doet, blijven fraudeurs ongestoord doorgaan,’ zegt Swaak. ‘Daarmee maken we fraude normaal, terwijl het dat absoluut niet is.’ Hoe meer meldingen de politie krijgt, hoe beter ze kunnen ingrijpen.

Neem iemand in vertrouwen

Jongeren schamen zich vaak als ze in een oplichtingstruc zijn getrapt. ‘Toch helpt het om erover te praten,’ zegt Swaak. ‘Dat hoeft niet per se met ouders, maar kan ook met een leerkracht of een andere vertrouwenspersoon.’

Bel je bank

Als er onterecht een bedrag van je rekening is geschreven, meld dit dan bij je bank. zegt Kathelijne Swaak. ‘De fraudehelpdesk kan adviseren, ondersteunen bij aangifte en checken of er meer meldingen zijn over een verdachte webshop. Die informatie wordt weer gedeeld met de politie.’