Vraag van jouw tiener: ‘Waarom hebben wij geen zwembad in de tuin?’

Veel jongeren hebben tegenwoordig weinig besef van wat iets écht kost. Dat komt deels doordat ouders steeds meer voor hun kinderen betalen. Sparen wordt wel gestimuleerd, maar als een kind iets nodig heeft of graag wil hebben, springen ouders vaak snel bij. ‘Jongeren leren daardoor niet wat “op is op” betekent,’ zegt Babet Boswinkel, expert Jongeren & Geldzaken bij ABN AMRO.

Vanuit ouders is dit gedrag goed te verklaren. Babet Boswinkel: ‘Er zijn steeds meer tweeverdieners, dus binnen veel gezinnen is er meer te besteden. En als je allebei werkt, wil je het in je vrije tijd leuk hebben met je kinderen. Dan ga je niet de discussie aan om elke uitgave. Soms is het gewoon fijn om je kind iets extra’s te geven.’

Financiële problemen

Toch kan dit later gevolgen hebben. ‘Op hun achttiende komt er ineens van alles op tieners af: verzekeringen, abonnementen, collegegeld. Maar als ze nooit hebben geleerd om te plannen en budgetteren, dan kan het lastig worden. We zien dat jongeren in de financiële problemen kunnen komen zodra ze zelfstandig moeten rondkomen,’ zegt Babet Boswinkel.

Uit onderzoek blijkt dat de manier waarop kinderen leren omgaan met geld, een grote invloed heeft op hun financiële toekomst. Jongeren die op jonge leeftijd financieel bewust worden gemaakt, hebben minder kans op geldproblemen later.

Natuurlijk helpt het om op tijd met tieners te bespreken wat er allemaal op hen afkomt als ze 18 worden. Maar financiële opvoeding begint eigenlijk al veel eerder, zegt Boswinkel. ‘Al vanaf zes jaar zijn kinderen zich bewust van geld. Hoe eerder je begint met praten over geld, hoe natuurlijker het wordt.’

Wat is de waarde van geld?

Hoe zorg je dat je kind zich beter bewust wordt van de waarde van geld? En hoe voorkom je dat hij of zij het idee krijgt dat geld eindeloos beschikbaar is? 4 tips:

• Reageer proactief in plaats van reactief

Veel ouders praten pas over geld als er iets misgaat: als hun kind alles heeft uitgegeven aan de Burger King of iets op afbetaling heeft gekocht en per ongeluk is vergeten de rekening te voldoen. Maar geld leren beheren werkt beter als je het gesprek voert vóórdat er problemen ontstaan. Stel open vragen zoals: ‘Wat zou jij doen als je deze maand nog maar 20 euro te besteden had?’ Zo laat je je kind nadenken over keuzes, zonder direct te oordelen.

• Betrek ze bij je eigen uitgaven

Kinderen zien vaak alleen dat geld ‘er gewoon is’, maar niet waar het naartoe gaat. Maak ze daar bewust van. ‘Als je samen een vakantie boekt, vertel dan wat een camping kost in vergelijking met een hotel,’ zegt Boswinkel. ‘Laat zien dat jij ook afwegingen maakt en dat sommige dingen nou eenmaal duurder zijn dan andere.’ Je maakt geld tastbaar als je eerlijk vertelt wat je ervoor kunt kopen. Dat kan ook in jongerentaal. ‘Laat bijvoorbeeld zien dat een weekje op de camping gelijkstaat aan 50 uur vakkenvullen,’ zegt Boswinkel. ‘En stel je tiener vragen. Wat vind jij van deze prijs? Wat voor keuze zou jij maken? Zo leren ze zelf nadenken over geld.’

• Organiseer een ‘ja-dag’

Een leuke manier om kinderen bewust te maken van geld is een ‘ja-dag’. Geef je kind bijvoorbeeld 50 euro en laat het zelf een uitje voor het gezin bedenken. ‘Het leert ze keuzes maken,’ zegt Boswinkel. ‘Geven ze alles in één keer uit in de gamehal of kiezen ze voor een dagje strand met ijsjes en patat? Door zelf te beslissen, ervaren ze hoe snel geld op kan raken en dat ze moeten kiezen voor wat ze écht belangrijk vinden.’

• Bespreek wat ‘waarde’ betekent

Wat is iets echt waard? Dit kun je op een simpele manier laten zien door vijf voorwerpen op tafel te leggen: een dure gadget, een knuffel met emotionele waarde, een cadeau, een tweedehands item en een praktisch product zoals een fietssleutel. Vraag je kind: ‘Welk item zou je nooit willen missen?’ Vaak blijkt dat het duurste voorwerp niet per se het meest waardevol is. ‘Zo leer je kinderen dat waarde niet alleen over geld gaat, maar ook over hoe belangrijk iets voor hen is,’ zegt Boswinkel.